Dự báo về phát sinh chất thải rắn đô thị (MSW) cho thấy sự gia tăng đáng kể, ước tính đạt 3,4 tỷ tấn vào năm 2050. Thật không may, sự gia tăng đáng kể trong sản xuất chất thải này đi kèm với nhiều vấn đề quản lý yếu kém. Những vấn đề này bao gồm việc tuân thủ không đầy đủ các nguyên tắc thiết yếu của phương pháp 3R (giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế), hệ thống thu gom và vận chuyển chất thải không hiệu quả cũng như các kỹ thuật đóng cửa bãi rác không phù hợp. (1)
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (US. EPA) định nghĩa bãi rác lộ thiên là nơi xử lý rác thải bất hợp pháp và là nơi chất thải rắn bị loại bỏ một cách bất cẩn, gây ra các mối đe dọa tiềm ẩn đối với sức khỏe con người và môi trường. Bãi rác lộ thiên thường có biểu hiện là những đống rác bị bỏ hoang thu hút các sinh vật mang mầm bệnh như loài gặm nhấm và côn trùng, đồng thời có khả năng gây ra thiệt hại liên quan đến ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước ngầm và dòng chảy.
Mặc dù các bãi rác lộ thiên có thể là giải pháp có vẻ rẻ tiền để xử lý chất thải, nhưng chúng có nhiều hạn chế đáng kể. Những hạn chế này bao gồm việc tạo ra các mối nguy hiểm cho sức khỏe con người do sự gia tăng của côn trùng và loài gặm nhấm, khả năng gây thiệt hại đến môi trường do ô nhiễm không khí và đưa các chất ô nhiễm vào hệ thống nước ngầm và dòng chảy. (2)
Lượng chất thải rắn phát sinh tăng lên một cách tự nhiên ở những khu vực có lượng cư dân đô thị đổ về ổn định. Theo thời gian, các chất thải này trải qua các quá trình phân hủy hiếu khí và kỵ khí chậm, tạo ra một lượng lớn nước rỉ rác. Nước rỉ rác này chứa các sản phẩm phụ bị phân hủy, kim loại nặng và nhiều chất gây ô nhiễm nguy hiểm khác. Điều đáng quan tâm là khả năng các chất này xâm nhập vào các tầng chứa nước ngầm, đặt ra một thách thức đáng kể đối với sức khỏe của cả con người và môi trường.
Một số thực tế tại các bãi rác (ví dụ: tại Myanmar) như sau:
- Đổ rác có kiểm soát: Chất thải được đổ bỏ mà không có biện pháp bảo vệ đầy đủ nhưng theo cách có kiểm soát. Hoạt động này bao gồm việc phủ đất không thường xuyên, ủi các đống chất thải và thu gom nước rỉ rác thô sơ. Thực tế này là phổ biến ở các thị trấn lớn hơn và các cơ quan quản lý có liên quan.
- Đốt ngoài trời: Phương pháp này liên quan đến việc đốt không kiểm soát chất thải được lưu trữ tại các bãi rác để giảm khối lượng chất thải. Chất thải được đốt thường xuyên, liên tục ngay sau khi đổ bỏ hoặc sau đó hàng tuần. Chúng được đốt cháy bởi công nhân xử lý chất thải hoặc người nhặt rác tại bãi rác.
- Bãi rác rò rỉ: Đây là những bãi rác nơi chất thải rắn thường xuyên rò rỉ ra môi trường. Điều này thường xảy ra do các bãi rác này nằm trên sườn núi hoặc gần các tuyến đường thủy.
- Đổ rác không được thu gom (bất hợp pháp): Cộng đồng tự do vứt bỏ rác thải mà không có sự quản lý tập trung. Điều này bao gồm các hoạt động như đốt rác trong gia đình và đổ trực tiếp chất thải vào nguồn nước hoặc vùng đất chưa sử dụng. Cách xử lý chất thải này phổ biến ở các vùng nông thôn và thị trấn nhỏ ven sông. (3)
Các nước đang phát triển thường phải đối mặt với thách thức về các bãi rác lộ thiên do hạn chế về tài chính và thiếu nhân lực được đào tạo. Thật không may, những thực trạng này đang trở nên trầm trọng hơn bởi các chính sách chưa hoàn chỉnh của chính phủ. (4,5) Do đó, các sự cố bãi rác lộ thiên trong khu vực ASEAN đã làm nảy sinh những lo ngại đáng chú ý về môi trường, sức khỏe và an toàn. Sự kết hợp của các hoạt động quản lý chất thải không phù hợp, cơ sở hạ tầng không đầy đủ và mật độ dân số cao góp phần gây ra những sự cố như vậy. Các ví dụ đáng chú ý về sự cố bãi rác lộ thiên trong ASEAN có thể kể đến:
- Payatas , Philippines (tháng 7 năm 2000): Sự sụp đổ của một đống rác khổng lồ tại bãi rác lộ thiên Payatas ở Thành phố Quezon đã dẫn đến một trận lở đất thảm khốc. Thảm họa này đã cướp đi sinh mạng của khoảng 200 người, nhiều người trong số họ là những người nhặt rác không chính thức và gia đình của họ.
- Leuwigajah , Indonesia (tháng 2 năm 2005): Bãi rác Leuwigajah gần Bandung trải qua một trận sụp đổ khổng lồ, gây ra một trận lở đất kinh hoàng. Vụ việc khiến 147 người thiệt mạng và thiệt hại lớn cho các khu định cư gần đó. (6)
Do đó, một hệ thống SWM (Quản lý chất thải rắn) toàn diện và được quản lý tốt là rất quan trọng để giảm thiểu tác động môi trường, tăng cường sức khỏe cộng đồng và đảm bảo quản lý chất thải bền vững. Để khắc phục những thách thức của các bãi rác lộ thiên không được biết đến, các hoạt động sau đây cần được xem xét; ( i ) cải thiện việc thu gom chất thải và phạm vi thu gom có chọn lọc tại các khu vực đô thị, (ii) giới thiệu các chiến dịch nâng cao nhận thức và truyền thông, (iii) triển khai các hệ thống xử lý phù hợp với các quy định và cơ quan kiểm soát, (iv) cải thiện các bãi xử lý cuối cùng và các công tác quản lý, (v) nâng cao tính bền vững tài chính của các hệ thống và (vi) giới thiệu các kế hoạch quản lý tiến bộ trong tương lai. Tất cả các biện pháp này là cần thiết để cải thiện hệ thống SWM tích hợp của một quốc gia, khu vực, đô thị hoặc khu vực nông thôn. (7)
Tài liệu tham khảo:
- A. Budihardjo et al., 2023, “Strategies to reduce greenhouse gas emissions from municipal solid waste” – “Các chiến lược giảm phát thải khí nhà kính từ chất thải rắn đô thị“, Alexandria Engineering Journal (2023) 69, 771–783
- https://www.gdrc.org/uem/waste/disposal.html
- https://www.thantmyanmar.com/sites/thantmyanmar.com/files/documents-file/diggingthrough_final_draft.pdf
- Adedinni, M.O., Arogundade, A.B., Ore, O.T. et al. “Geophysical and geochemical study of the contaminant impact of Oke-Tage solid waste dumpsite, Southwestern Nigeria” – “Nghiên cứu địa vật lý và địa hóa học về tác động gây ô nhiễm của bãi chôn lấp chất thải rắn Oke-Tage, Tây Nam Nigeria”. Sci Rep 13, 4704 (2023). https://doi.org/10.1038/s41598-023-31948-3
- M. Ali et al. (2014), “Open dumping of municipal solid waste and its hazardous impacts on soil and vegetation diversity” – “Bãi rác lộ thiên chất thải rắn đô thị và những tác động nguy hiểm của nó đối với sự đất và thảm thực vật”, Journal of King Saud University – Science (2014) 26, 59–65
- Michikazu Kojima, “Toward Regional Cooperation of Local Governments in ASEAN” – “Hướng tới sự hợp tác của chính quyền địa phương trong khu vực ASEAN”, ERIA Collaborative/Support Research Report, IDE-JETRO, 2019
- Ferronato N, Torretta V. “Waste Mismanagement in Developing Countries: A Review of Global Issues” – “Quản lý yếu kém chất thải ở các nước đang phát triển: Đánh giá về các vấn đề toàn cầu”. Int J Environ Res Public Health. 2019 Mar 24;16(6):1060. doi: 10.3390/ijerph16061060. PMID: 30909625; PMCID: PMC6466021.
Tác giả: Moe Thazin Shwe, Cộng sự nghiên cứu của SOLEN – Thành viên hội đồng IPC
Biên tập: Hendra WINASTU, Cộng sự chính của SOLEN – Điều phối viên hội đồng IPC
Ngày: 10 tháng 8 năm 2023
Bài viết#: SOLEN-IPC-0023
English
日本語