Bùng nổ dân số

Nguồn ảnh: https://s.net.vn/JjP8

1. Bùng nổ dân số là gì?

Bùng nổ dân số là sự gia tăng dân số quá nhanh, đột ngột, vượt ngoài tầm kiểm soát trong một thời gian ngắn gây ảnh hướng lớn đến mọi mặt của đời sống xã hội. Bùng nổ dân số xảy ra khi tỉ lệ gia tăng tự nhiên vượt quá 2,1%.

2. Nguyên nhân bùng nổ dân số

• Sự chênh lệch giữa tỉ lệ sinh – tử:  Trong giai đoạn đầu lịch sử, tỷ lệ sinh và tử tương đối cân bằng. Trong giai đoạn bùng nổ dân số: tỷ lệ sinh được duy trì, tỷ lệ tử giảm do điều kiện về kinh tế, xã hội, y tế,… rất phát triển.
• Tình trạng di cư đô thị hóa, tích tụ dân số đang diễn ra khá mạnh, không được kiểm soát tốt là những đặc điểm tác động tiêu cực vào quá trình phát triển bền vững về mặt dân số, xã hội.
• Nhu cầu về lực lượng sản xuất: Chủ yếu ở các quốc gia chậm phát triển, đòi nhu cần có 1 lực lượng lao động lớn do Khoa học kỹ thuật chậm phát triển.
• Quan điểm lạc hậu: Tình trạng biết trước giới tính thai nhi ngày càng phổ biến, do tư tưởng trọng nam khinh nữ tại một số quốc gia và vẫn tồn tại một số quan niệm lạc hậu như tư tưởng đông con hơn nhiều của,… Điều này khiến cho tỉ lệ sinh cao, mất cân bằng giới tính thậm chí là bùng nổ dân số.

3. Hậu quả của bùng nổ dân số

• Suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên
• Tăng mức độ ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, ô nhiễm đất và ô nhiễm tiếng ồn. 
• Phá rừng và làm mất hệ sinh thái
• Thay đổi thành phần khí quyển và hậu quả nóng lên toàn cầu
• Mất đất canh tác không thể phục hồi, sa mạc hóa
• Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ em cao do nghèo đói. 
• Tăng cơ hội phát triển của dịch bệnh, gánh nặng cho y tế, giáo dục, chính sách an sinh,….
• Xung đột về nguồn tài nguyên thiên nhiên đang cạn kiệt, dẫn tới sự gia tăng các nguy cơ chiến tranh.
• Tỷ lệ tội phạm tăng cao vì các tổ chức buôn bán ma túy và tội phạm.

4. Giải pháp khắc phục bùng nổ dân số

• Kiểm soát tỷ lệ sinh: Các quốc gia cần áp dụng nghiêm ngặt một số biện pháp hạn chế sinh sản.
• Giáo dục và tuyên truyền: Tập trung vào giáo dục, tuyên truyền về các hậu quả của vấn đề bùng nổ dân số; lợi ích của kế hoạch hóa gia đình; các biện pháp kiểm soát sinh sản,…
• Định cư ngoài Trái Đất: Đề xuất xây những nơi sinh sống ngoài vũ trụ có thể đáp ứng gấp 30,000 lần khả năng của Trái Đất

5. Việt Nam đã từng đối diện với nguy cơ bùng nổ dân số

• Trước đây, bùng nổ dân số ở nước ta bắt đầu từ cuối những năm 50 và chấm dứt vào những năm cuối thế kỉ XX. Việt Nam đã từng bị bùng nổ dân số, và phải đối diện với một đợt bùng nổ dân số lần thứ 2.  
• Theo dự báo của Tổng cục Thống kê (năm 2016), Việt Nam sẽ trở thành nước có “dân số già” vào khoảng năm 2032 khi chạm “ngưỡng” tỷ lệ 20%. Trong giai đoạn này, người cao tuổi vẫn chủ yếu là lớp người thuộc thời kỳ chiến tranh, sống ở nông thôn, nghèo khó nên sức khỏe yếu, đi kèm đó là phần lớn không có bảo hiểm xã hội… 
• Hiện tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn dân số vàng. Dự báo đến khoảng năm 2040, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ “cơ cấu dân số vàng”.

TLTK:

1. Bùng nổ dân số là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách giải quyết.
2. Dân số – Wikipedia tiếng Việt.
3. Việt Nam đối mặt nguy cơ bùng nổ dân số.
4. Dân số và phát triển: Thách thức mạnh mẽ đến sự phát triển bền vững của Việt Nam