Trong 800.000 năm qua, khí hậu Trái đất đã thay đổi 8 lần trong kỷ băng hà và giai đoạn ấm hơn. Kỷ băng hà cuối cùng được ghi nhận là 11.700 năm trước. Vậy thì, làm thế nào để chúng ta biết sự nóng lên toàn cầu hiện nay không phải là một sự thay đổi khí hậu một cách thông thường?
- Lịch sử
Xu hướng nóng lên hiện nay rất khác vì nó rõ ràng là kết quả từ các hoạt động của con người kể từ giữa những năm 1800 và đang diễn ra với tốc độ chưa từng thấy trong nhiều thiên niên kỷ gần đây. Dữ liệu từ việc đo nhiệt độ tại các trạm thời tiết và theo dõi bề mặt bằng vệ tinh đều chỉ ra rằng: “Trái đất đang nóng lên”. Các hoạt động của con người được cho là nguyên nhân chính tạo ra các loại khí trong khí quyển, chúng giữ lại nhiều năng lượng của Mặt trời hơn trên bề mặt Trái đất. Năng lượng bổ sung này đã làm ấm bầu khí quyển, đại dương và đất liền, và những thay đổi nhanh chóng và lan rộng trong khí quyển, đại dương, băng quyển và sinh quyển đã xảy ra.
Biểu đồ trên đây, dựa trên việc so sánh các mẫu khí quyển chứa trong lõi băng và các phép đo trực tiếp được thực hiện gần đây, cung cấp bằng chứng cho thấy CO2 trong khí quyển đã tăng lên kể từ cuộc Cách mạng Công nghiệp. (Nguồn: Luthi, D., et al.. 2008; Etheridge, D.M., et al. 2010; Dữ liệu lõi băng: Vostok/J.R. Petit et al.; Bản ghi CO2 của NOAA Mauna Loa.)
Sự nóng lên này là chưa từng có trong lịch sử địa chất gần đây. Một hình minh họa nổi tiếng, được xuất bản lần đầu vào năm 1998 và thường được gọi là đồ thị gậy khúc côn cầu, cho thấy nhiệt độ khá bằng phẳng trong nhiều thế kỷ (trục gậy) trước khi quay mạnh lên trên (lưỡi gậy). Nó dựa trên dữ liệu từ các vòng cây, lõi băng và các chỉ số tự nhiên khác. Bằng chứng cổ đại cũng có thể được tìm thấy trong trầm tích đại dương, rạn san hô và các lớp đá trầm tích. Bằng chứng cổ đại, hay cổ khí hậu này cho thấy sự nóng lên hiện tại đang diễn ra nhanh hơn khoảng 10 lần so với tốc độ nóng lên trung bình sau kỷ băng hà. Carbon dioxide từ các hoạt động của con người đang tăng nhanh hơn khoảng 250 lần so với từ các nguồn tự nhiên sau Kỷ băng hà cuối cùng.
- Bằng chứng
- Global Temperature is rising
Nhiệt độ bề mặt trung bình của Trái đất đã tăng khoảng 0,8°C (1,4°F) kể từ đầu thế kỷ 20, một sự thay đổi chủ yếu do lượng khí thải carbon dioxide vào khí quyển và các hoạt động khác của con người tăng lên. Hiệu ứng nhà kính rất cần thiết cho sự sống trên Trái đất, nhưng lượng khí thải do con người tạo ra trong khí quyển đang giữ lại và làm chậm quá trình mất nhiệt vào không gian. Theo NASA, năm 2016 và 2020 là năm nóng nhất kể từ năm 1880, tiếp tục xu hướng tăng nhiệt độ toàn cầu trong dài hạn. Trên hết, chín năm gần đây nhất là nóng nhất.
- Đại dương đang ấm lên
More than 90 percent of the warming that has happened on Earth over the past 50 years has occurred in the ocean. The ocean has absorbed much of this increased heat, with the top 100 meters (about 328 feet) of the ocean showing warming of more than 0.6 degrees Fahrenheit (0.33 degrees Celsius) since 1969.
- Các tảng băng đang thu hẹp lại
Các dải băng Greenland và Nam Cực đã giảm khối lượng. Dữ liệu từ Thí nghiệm khí hậu và phục hồi trọng lực của NASA cho thấy Greenland mất trung bình 279 tỷ tấn băng mỗi năm từ năm 1993 đến 2019, trong khi Nam Cực mất khoảng 148 tỷ tấn băng mỗi năm.
- Sông băng đang cạn dần
Các sông băng đang cạn dần ở hầu hết mọi nơi trên thế giới — kể cả ở dãy Alps, dãy Hy Mã Lạp Sơn, Andes, Rockies, Alaska và Châu Phi. Mất sông băng trên diện rộng có thể sẽ làm thay đổi mô hình khí hậu theo những cách phức tạp. Các sông băng có bề mặt màu trắng phản chiếu tia Mặt trời. Điều này giúp giữ cho khí hậu hiện tại của chúng ta ôn hòa. Khi sông băng tan chảy, các bề mặt sẫm màu lộ ra, hấp thụ nhiệt. Điều này làm tăng nhiệt độ nhiều hơn.
- Lớp tuyết phủ đang mỏng dần
Các quan sát vệ tinh cho thấy lượng tuyết phủ vào mùa xuân ở Bắc bán cầu đã giảm trong 5 thập kỷ qua và tuyết tan sớm hơn. Ở các vĩ độ cao của Bắc bán cầu, tốc độ giảm tuyết phủ vào mùa xuân cũng đáng kể như tốc độ mất băng ở biển Bắc Cực.
- Mực nước biển đang tăng
Mực nước biển dâng toàn cầu đã tăng khoảng 8-9 inch (20-24 cm) kể từ năm 1880. Tuy nhiên, tốc độ trong hai thập kỷ qua gần gấp đôi so với thế kỷ trước và tăng nhẹ mỗi năm. Mực nước dâng cao chủ yếu là do sự kết hợp của nước tan chảy từ sông băng và các tảng băng và sự giãn nở nhiệt của nước biển khi ấm lên.
- Gia tăng các sự kiện thời tiết cực đoan
Tần suất của các sự kiện thời tiết cực đoan, bao gồm lũ lụt, bão, hạn hán, nhiệt độ khắc nghiệt và cháy rừng, đã gia tăng trên toàn cầu trong những thập kỷ gần đây do biến đổi khí hậu. Hoa Kỳ cũng đã chứng kiến số lượng các trận mưa dữ dội ngày càng tăng. Lũ lụt do thủy triều dâng cao hiện nay thường xuyên hơn từ 300% đến hơn 900% so với 50 năm trước. Các thảm họa liên quan đến khí hậu đã tăng 83% — từ giai đoạn 1980-1999 đến 20 năm qua. Các trận lũ lụt lớn đã tăng hơn gấp đôi, số lượng các cơn bão lớn đã tăng 40% và hạn hán, cháy rừng và các đợt nắng nóng gia tăng nghiêm trọng.
- Nồng độ axid gia tăng trong nước biển
Kể từ khi bắt đầu cuộc Cách mạng Công nghiệp, độ axit của nước biển bề mặt đã tăng khoảng 30%, một tốc độ nhanh hơn bất kỳ tốc độ nào được biết đến trong quá khứ địa chất của Trái đất. Sự gia tăng này là do con người thải ra nhiều carbon dioxide hơn vào khí quyển và do đó được hấp thụ nhiều hơn vào đại dương. Đại dương đã hấp thụ từ 20% đến 30% tổng lượng khí thải carbon dioxide do con người tạo ra trong những thập kỷ gần đây (7,2 đến 10,8 tỷ tấn mỗi năm).
Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về tính chính xác của bằng chứng và lý do khiến nhiều người không tin vào biến đổi khí hậu.
Tác giả: Trinh Thi Phuong Ly
Tài liệu tham khảo
- Dahlman, R. L. A. N. D. L. A. (n.d.). Climate change: Ocean heat content. NOAA Climate.gov. Retrieved February 9, 2023, from https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-ocean-heat-content
- Environmental Protection Agency. (n.d.). Understanding the Science of Ocean and Coastal Acidification. EPA. Retrieved February 9, 2023, from https://www.epa.gov/ocean-acidification/understanding-science-ocean-and-coastal-acidification
- How do we know climate change is happening? Imperial College London. (n.d.). Retrieved February 9, 2023, from https://www.imperial.ac.uk/grantham/publications/climate-change-faqs/how-do-we-know-climate-change-is-happening/
- Lindsey, R. (n.d.). Climate change: Global sea level. NOAA Climate.gov. Retrieved February 9, 2023, from https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-global-sea-level
- Lindsey, R. (n.d.). Climate change: Spring snow cover in the Northern Hemisphere. NOAA Climate.gov. Retrieved February 9, 2023, from https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-spring-snow-cover-northern-hemisphere
- NASA. (2023, February 6). Climate change evidence: How do we know? NASA. Retrieved February 9, 2023, from https://climate.nasa.gov/evidence/#otp_history
- NASA. (n.d.). Global ice viewer – climate change: Vital signs of the planet. NASA. Retrieved February 9, 2023, from https://climate.nasa.gov/interactives/global-ice-viewer#/1/about/1315
English
日本語