Ô nhiễm không khí

Hình ảnh: Hình ảnh màn hình hiển thị kết quả tìm kiếm Google cho cụm từ “air pollution monre vietnam 2023” vào 10:00 sáng, ngày 19/12/2023

“Ô nhiễm không khí” đã được định nghĩa bởi một số tổ chức [1, 2, 3, 4], nhưng nhìn chung, ô nhiễm không khí được xem là tình trạng không khí khi có các chất độc hại. Các chất độc hại (chất ô nhiễm) bao gồm các hạt bụi, các chất khí hoặc các vật chất khác do tự nhiên hoặc do hoạt động của con người thải vào không khí và làm giảm chất lượng không khí.

Ô nhiễm không khí có thể là kết quả của các hoạt động tự nhiên như bão cát, cháy rừng, núi lửa phun trào, v.v. Những sự kiện này là nguồn gây ô nhiễm không khí chính ở một số khu vực, do khối lượng lớn và mức lan truyền dài của chất thải. Bão cát, thường xuyên xảy ra ở nhiều vùng khô cằn và bán khô cằn trên thế giới, chứa các chất gây ô nhiễm môi trường có thể làm tăng nồng độ carbon monoxide (CO) lên 84,25%, các hạt vật chất có đường kính từ 2,5 micron trở xuống (PM_2.5) 76,71 %, ozone (O₃) 40,41%, NO₂ 12,03% và số trường hợp mắc SARS-CoV-2 là 33,87% [5]. Trong khi đó, các vụ cháy rừng đã được chứng minh là góp phần làm tăng nồng độ hầu hết các chất gây ô nhiễm không khí (PM_2.5, CO, NO₂, và O₃) ở Brazil trong thời gian dài hơn 16 năm [6]. Một vụ phun trào núi lửa có thể giải phóng bụi và khí độc hại, bao gồm carbon dioxide (CO₂), sulfur dioxide (SO₂), hydro clorua (HCl), hydro sunfua (H₂S), radon (Rn), hydro florua (HF), axit sulfuric (H₂SO₄) [7].

Các nguồn gây ô nhiễm không khí do con người tạo ra là giao thông vận tải, công nghiệp, sinh hoạt gia đình, v.v. Những nguồn này được coi là chiếm ưu thế và ngày càng tăng do dân số thế giới tăng trưởng theo thời gian. Các hoạt động vận tải ở Hoa Kỳ thải ra khoảng 45% NOx, dưới 10% VOC và dưới 10% PM_2.5 và PM₁₀ [8]. Tại Úc, theo tài liệu Kiểm kê chất ô nhiễm quốc gia (NPI) năm 2019, trong 93 loại chất ô nhiễm thải ra môi trường được điều tra, nguồn phát thải chủ yếu đến từ công nghiệp, bao gồm CO, Pb và các hợp chất của nó, SO_2, NO_x, PM_2.5, PM₁₀, benzen, toluene, xylene, formaldehyde và hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) [9]. Các hoạt động sinh hoạt gia đình như nấu ăn và đốt rác ngoài trời có thể thải ra các chất gây ô nhiễm CO, PM_2.5, và PM₁₀ vào môi trường không khí trong nhà hoặc xung quanh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 3,2 triệu người chết sớm vì bệnh tật do ô nhiễm không khí trong nhà do quá trình đốt cháy không hoàn toàn của nhiên liệu rắn và dầu hỏa dùng để nấu ăn hàng năm [10].

Để chống ô nhiễm không khí, một số luật và chính sách đã được ban hành bởi các quốc gia và các tổ chức quốc tế, cùng với việc ban hành các hướng dẫn về chất lượng không khí của một số tổ chức. Tuy nhiên, sự tham gia của mỗi cá nhân cũng là yếu tố then chốt giúp chúng ta thành công trong cuộc chiến này.

Tác giả: Nguyễn Duy Hùng, Giám đốc SOLEN – Giám đốc chương trình IPC Biên tập: Hendra WINASTU, Cộng tác viên chính của SOLEN – Điều phối viên hội đồng IPC
Ngày: 19 tháng 12 năm 2023
Bài báo số: SOLEN-IPC-0030

Tài liệu tham khảo:

[1] Cambridge Dictionary. (2023, December 13). air pollution. @CambridgeWords. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/air-pollution.

[2] World Health Organization: WHO. (2019, July 30). Air pollution. Who.int; World Health Organization: WHO. https://www.who.int/health-topics/air-pollution#tab=tab_1.United Nations

[3] Air pollution | UNICEF Parenting. (n.d.). Www.unicef.org. Retrieved from https://www.unicef.org/parenting/air-pollution?gclid=CjwKCAiA-P-rBhBEEiwAQEXhH85NrIK4c0jG596KP7nzomrKP43j0prjgFm2W6DbtHm9CUKKXSMDhhoCPVQQAvD_BwE

[4] National Geographic. (2022, July 1). Air Pollution. Education.nationalgeographic.org; National Geographic. https://education.nationalgeographic.org/resource/air-pollution/

[5] Meo, S. A., Almutairi, F. J., Abukhalaf, A. A., Alessa, O. M., Al-Khlaiwi, T., & Meo, A. S. (2021). Sandstorm and its effect on particulate matter PM 2.5, carbon monoxide, nitrogen dioxide, ozone pollutants and SARS-CoV-2 cases and deaths. Science of the Total Environment, 795, 148764. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.148764

[6] Igor Cobelo, Francisco Jablinski Castelhano, Borge, R., Roig, H. L., Adams, M., Amini, H., Petros Koutrakis, & Requia, W. J. (2023). The impact of wildfires on air pollution and health across land use categories in Brazil over a 16-year period. Environmental Research, 224, 115522–115522. https://doi.org/10.1016/j.envres.2023.115522

[7] Volcanic Air Pollution and Health | Air | CDC. (2023, April 6). Www.cdc.gov. https://www.cdc.gov/air/volcanoes-air-pollution.htm#:~:text=Volcanos%20and%20Air%20Pollution

[8] US EPA. (2015, September 10). Smog, Soot, and Other Air Pollution from Transportation. Www.epa.gov. https://www.epa.gov/transportation-air-pollution-and-climate-change/smog-soot-and-other-air-pollution-transportation

[9] Major air pollutants from industry. (2019, February 22). Department of Environment and Science. https://www.stateoftheenvironment.des.qld.gov.au/pollution/air-quality/major-air-pollutants-from-industry

[10] WHO. (2023). Household air pollution and health. Www.who.int. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/household-air-pollution-and-health#:~:text=Household%20air%20pollution%20was%20responsible