Bãi chôn lấp rác ở các nước ASEAN

Vì rác thải liên tục được tạo ra từ các hộ gia đình, văn phòng, chợ, khu công nghiệp và những nơi có đông người sinh sống nên nhu cầu về bãi xử lý là rất lớn. Tùy thuộc vào chính sách và hệ thống phát triển của mỗi quốc gia, chất thải được xử lý theo nhiều cách khác nhau, bao gồm bãi rác lộ thiên, chôn lấp và đốt. Lựa chọn phương pháp xử lý phụ thuộc vào các yếu tố như loại chất thải, vấn đề môi trường, các quy định và sự chú trọng ngày càng tăng vào các biện pháp quản lý chất thải bền vững. (1)

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (US. EPA) định nghĩa bãi rác lộ thiên là nơi xử lý trái phép, nơi chất thải rắn bị vứt bỏ một cách vô ý, gây ra những mối đe dọa tiềm tàng đối với sức khỏe con người và môi trường. Mặc dù các bãi rác lộ thiên có thể mang lại một giải pháp xử lý chất thải có vẻ rẻ tiền nhưng chúng lại có nhiều nhược điểm đáng kể. Những hạn chế này bao gồm việc tạo ra các mối nguy hiểm cho sức khỏe do sự phát triển của côn trùng và động vật gặm nhấm, khả năng gây thiệt hại do ô nhiễm không khí và rò rỉ chất ô nhiễm vào hệ thống nước ngầm và nước mặt. (2)

Bãi chôn lấp đề cập đến việc xử lý chất thải trên mặt đất. Thông lệ này đã được biết đến bằng nhiều thuật ngữ khác nhau trong nhiều năm, bao gồm ‘tips’ ở Anh, ‘sanitary landfill’ ở Hoa Kỳ, ‘coups’ ở Scotland, ‘controlled tipping’ ở Anh và ‘dumps’ (bãi rác) trên toàn thế giới. (3) 

Các bãi chôn lấp nói chung có thể được phân loại thành ba nhóm: Bãi chôn lấp chất thải rắn đô thị, Bãi chôn lấp chất thải công nghiệp và Bãi chôn lấp chất thải nguy hại. Các bãi chôn lấp chất thải rắn đô thị được thiết kế để tiếp nhận chất thải sinh hoạt và chất thải không nguy hại. Bãi chôn lấp chất thải công nghiệp được thiết kế để thu gom chất thải thương mại và cơ quan (tức là chất thải công nghiệp). Bãi chôn lấp chất thải nguy hại là nơi dành riêng cho việc xử lý chất thải nguy hại. (1)

Một bãi chôn lấp an toàn thường có bốn thành phần thiết yếu: lớp lót đáy, hệ thống thu gom nước rỉ rác, lớp phủ và các điều kiện địa chất thủy văn tự nhiên. Việc lựa chọn môi trường tự nhiên phù hợp nhằm mục đích giảm nguy cơ chất thải thấm vào mạch nước ngầm bên dưới bãi chôn lấp. Đồng thời, ba thành phần còn lại phải đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và thiết kế. (4) Các hoạt động chôn lấp điển hình liên quan đến việc sử dụng máy móc, quản lý việc bố trí, nén chặt, che phủ hàng ngày, làm đường, an toàn, giám sát chất thải và quản lý nước mưa. (5)

Bãi chôn lấp có hiệu quả về mặt chi phí và có thể lưu trữ chất thải lâu dài nhưng gây ra rủi ro về môi trường. Khí bãi rác, nước rỉ rác và chất thải rắn là những vấn đề môi trường chính liên quan đến bãi chôn lấp. Nếu không được quản lý đúng cách, khí bãi rác có thể gây ra mùi hôi, góp phần gây ra biến đổi khí hậu và có khả năng gây nổ và/hoặc nguy cơ ngạt thở nếu nồng độ khí metan hoặc carbon dioxide tích tụ trong không gian kín. Nếu nước rỉ rác không được ngăn chặn và loại bỏ khỏi bãi chôn lấp, nó có thể rò rỉ vào nguồn nước ngầm và gây ô nhiễm. Chất thải rắn thu hút tất cả các loại sâu bọ mang mầm bệnh và có thể bay đi theo gió. (6)

Bãi chôn lấp hợp vệ sinh và bãi rác lộ thiên là hình thức quản lý chất thải chủ yếu, đặc biệt là ở các nước kém phát triển nhất, mặc dù có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia. Báo cáo tóm tắt của Cơ quan Môi trường Liên hợp quốc (2017) chỉ ra rằng việc đổ rác lộ thiên và đốt ngoài trời đối với Chất thải rắn đô thị (MSW) chủ yếu được thực hiện ở các nước ASEAN, nơi tỉ lệ tái chế dưới 50%. Điều này liên quan đến thực tế là các nước ASEAN có kinh nghiệm hạn chế trong lĩnh vực ủ phân và đốt. (7)

Có rất nhiều bãi chôn lấp ở các nước ASEAN và số lượng có thể thay đổi đáng kể tùy theo khu vực địa lý cũng như các loại và hệ thống bãi chôn lấp khác nhau. Chúng ta có thể thấy được số lượng bãi chôn lấp được vận hành ở các quốc gia ASEAN dưới đây từ nguồn mở.

Brunei – 6 bãi rác (8)

Campuchia- 213 bãi chôn lấp (9)

Indonesia- 532 bãi chôn lấp (10)

Lào – 130 bãi chôn lấp (bãi lộ thiên) (11)

Malaysia-165 bãi chôn lấp (12)

Myanmar-6 (13)

Philippines- 245 bãi chôn lấp (14)

Singapore- 1 bãi rác (15)

Thái Lan-70 bãi chôn lấp (16)

Đông Timor-1 (17)

Bãi chôn lấp Việt Nam-905 (18)

Chúng tôi muốn mời độc giả chia sẻ thêm với chúng tôi thông tin về hoạt động của các bãi chôn lấp ở các nước ASEAN.

Tài liệu tham khảo:

1. epa.gov
2. https://www.gdrc.org/uem/waste/disposal.html
3. John F Crawford and Paul G Smith, 1985, “Landfill technology” book
4. https://www.ejnet.org/landfills/
5. Nicole D. Berge et al., 2018, Chapter 15.1 – Landfill Operation, Solid Waste Landfilling, Elsevier, Pages 845-866, ISBN 9780128183366,https://doi.org/10.1016/B978-0-12-407721-8.00040-1.
6. https://www.epa.vic.gov.au/for-community/environmental-information/household-waste/landfills/landfills-and-environment
7. UN Environment, 2017, “Waste Management in ASEAN Countries: A Summary Report”, retrieved online from https://www.unep.org/resources/report/waste-management-asean-countries-summary-report
8. Shams, R. H. M. Juani and Z. Guo, 2014, “Integrated and sustainable solid waste management for Brunei Darussalam,” 5th Brunei International Conference on Engineering and Technology (BICET 2014), Bandar Seri Begawan, , pp. 1-6, doi: 10.1049/cp.2014.1066.
9. https://www.khmertimeskh.com/501141817/5000-tonnes-of-daily-waste-not-dumped-in landfills/#:~:text=There%20are%20213%20landfills%20across,%25%20and%2012%25%20per%20year. (August 31,2022)
10. https://en.antaranews.com/news/274617/how-indonesia-fighting-waste-crisis#:~:text=Meanwhile%2C%20the%20number%20of%20landfills,%2Dto%2Denergy%20management%20facilities.
11. Lao PDR. MONRE, 2021. Data Collection Survey on Waste Management Sector in The Lao People’s Democratic Republic, retrieved online from https://openjicareport.jica.go.jp/pdf/12345914.pdf
12. https://www.trade.gov/market-intelligence/malaysia-waste-management-solutions#:~:text=According%20to%20the%20National%20Solid,is%20done%20to%20reduce%20waste.
13. https://dlca.logcluster.org/37-myanmar-waste-management#:~:text=There%20are%20only%20six%20existing,township%20and%20Htawe%20Chaung%20township.
14. https://opinion.inquirer.net/164789/running-outof-landfills#ixzz8CVSDD4gZ
15. https://www.towardszerowaste.gov.sg/zero-waste-nation/
16. https://gepp.me/en/thailand-state-of-landfill/
17. https://www.adb.org/sites/default/files/publication/42661/solid-waste-management-timor-leste.pdf
18. http://www.ngocenter.org.vn/nearly-80-landfill-sites-vietnam-pollute-environment-2020

Tác giả: Moe Thazin Shwe, Cộng sự nghiên cứu của SOLEN – Thành viên hội đồng IPC
Biên tập: Hendra WINASTU, Cộng sự chính của SOLEN – Điều phối viên hội đồng IPC

Ngày: 07/09/2023
Bài báo số: SOLEN-IPC-0025